Wedle regulacji zawartej w art. 928 § 1 pkt 1 Kodeksu Cywilnego niegodność dziedziczenia zachodzi w razie dopuszczenia się przez spadkobiercę umyślnego ciężkiego przestępstwa. Definicji legalnej przestępstwa umyślnego należy postukiwać w Kodeksie Karnym. Zgodnie z art. 7 KK przestępstwem jest czyn zagrożony karą przewidzianą w kodeksie karnym dzielący się na zbrodnię i występek. Natomiast z umyślnym popełnieniem czynu zabronionego mamy do czynienia wtedy, gdy sprawca ma zamiar jego popełnienia, tj. chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi (art. 9 § 1 KK). Żadna ustawa nie definiuje jednak pojęcia „ciężkiego” przestępstwa. W związku z tym Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 lutego 2020 r. o sygn. akt V CSK 485/19, przyjął, że dokonanie oceny, czy dane przestępstwo można zakwalifikować jako ciężkie, pozostawia się sądowi orzekającemu w procesie o uznanie spadkobiercy za niegodnego, który musi rozważyć za każdym razem okoliczności konkretnego przypadku. Sąd cywilny dokonuje zatem samodzielnie oceny czy przestępstwo jest przestępstwem „ciężkim”. Jeżeli spadkobierca nie został skazany w postępowaniu karnym, sąd cywilny może samodzielnie ustalić fakt popełnienia przestępstwa.
Sąd Najwyższy w powołanym orzeczeniu wyraził zapatrywanie, że: „u podstaw instytucji niegodności dziedziczenia leżą względy natury etycznej, nie godzi się bowiem, by ten który zwraca się przeciwko spadkodawcy następnie po nim dziedziczył. Niegodność dziedziczenia występuje w sytuacjach wyjątkowych, kiedy postępowanie spadkobiercy jest tak dalece naganne, że uzasadnia odsunięcie go od dziedziczenia po określonym spadkodawcy i traktowanie tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (art. 928 § 2 KC). Działanie spadkobiercy musi być umyślne, przestępstwo „ciężkie” i skierowane przeciwko spadkodawcy. W grę mogą wchodzić różne rodzaje przestępstw w tym przeciwko rodzinie i opiece. W toku sprawy o uznanie spadkobiercy za niegodnego sąd jest związany prawomocnym wyrokiem skazującym (art. 11 KPC). Sąd cywilny dokonuje natomiast samodzielnej oceny czy przestępstwo jest przestępstwem „ciężkim”.
Postanowienie to zapadło na kanwie sprawy o uznanie żony za niegodną dziedziczenia po zmarłym mężu, z uwagi na znęcanie się fizyczne i psychiczne nad nim. Sąd najwyższy stwierdził, że „przestępstwo znęcania fizycznego i psychicznego nad spadkodawcą (art. 207 § 1 KK) polegającego na wszczynaniu awantur, ubliżaniu słowami powszechnie uznanymi za wulgarne i obelżywe, poniżaniu i ośmieszaniu, izolowaniu od otoczenia, uniemożliwianiu mu kontaktu z bliskimi, szarpaniu, popychaniu, biciu rękami po twarzy, pięściami po ciele oraz kopaniu jest przestępstwem „ciężkim” w rozumieniu art. 928 § 1 pkt 1 KC”.
