Z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także wychowania. Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Alimenty dla dziecka (ale nie tylko) można uzyskać na podstawie wyroku sądowego (postępowanie sądowe), ugody zawartej przez strony przed wniesieniem pozwu, ugody zawartej przed mediatorem zatwierdzonej przez sąd, aktu notarialnego w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej, czyli konkretnie określonej kwoty.
Z uzasadnienia Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., III CZP 85/13, wynika, że „Nie ma przeszkód, aby obowiązek świadczenia został skonkretyzowany w umowie, ugodzie sądowej albo w orzeczeniu sądowym (argument z art. 138 k.r.o.).”, ponieważ „Stosunek alimentacyjny nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych stosunków prawnych, które powstają z mocy samego prawa i mają pozaumowną podstawę”.
Notarialna umowa alimentacyjna ma formę aktu notarialnego sporządzana jest przez notariusza i jest dokumentem pozasądowym. Umowa taka polega na tym, że osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych np. jeden z rodziców dziecka zobowiązuje się do płacenia ustalonych przez strony alimentów na jego rzecz i dobrowolnie poddaje się egzekucji w przypadku, gdyby przestał wywiązywać się ze swojego obowiązku.
Powyższa umowa może zostać zawarta w sytuacji, gdy strony nie chcą przeprowadzać postępowania sądowego i wolą rozwiązać sprawę polubownie albo jedno z rodziców chce z własnej inicjatywy płacić alimenty na swoje dziecko. W przeciwieństwie do postępowania sądowego w akcie notarialnym nie trzeba przeprowadzać żadnych dowodów z dokumentu lub zeznań świadków na okoliczność uzyskiwanych dochodów stron, kosztów utrzymania dziecka.
Z art. 777 par. 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego akt notarialny w którym dłużnik poddaje się egzekucji jest tytułem egzekucyjnym. Oznacza to, że wyraża on zgodę na dochodzenie przez wierzyciela alimentacyjnego roszczeń z tytułu powstałych zaległości alimentacyjnych bez postępowania sądowego. Wówczas wierzyciel alimentacyjny składa do sądu rodzinnego wniosek o nadania aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności. Nadana przez sąd klauzula wykonalności jest tytułem wykonawczym. Uprawnia ona do egzekucji komorniczej.
W dniu 4 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy wydał następującą Uchwałę (III CZP 85/13) :
„Dopuszczalne jest nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, w którym dłużnik złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji świadczeń alimentacyjnych; sąd może oddalić wniosek o nadanie takiemu aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności, jeżeli z jego treści oraz oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji w sposób oczywisty wynika, że zostało złożone w celu obejścia prawa”.
