W dniu 5 października 2023 r. weszły w życie zmiany uchylające dotychczasowe ograniczenia dotyczące zasiedzenia własność nieruchomości rolnej.
Uchylony art. 172 § 3 Kodeksu Cywilnego (obowiązujący w okresie od 30.04.2016 r. do 05.10.2023 r.) przewidywał, że nieruchomość rolną (w rozumieniu przepisów ustawy z 11.04.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego) przez zasiedzenie mógł nabyć jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, i to wyłącznie w sytuacji, w której powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej, wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność, nie przekroczyła 300 ha użytków rolnych. Było to jedno z wielu ograniczeń w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi, jakie wprowadzono w życie ustawą z 14.04.2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Jak wynikało z uzasadnienia projektu ustawy, celem tej regulacji było wzmocnienie ochrony ziemi rolniczej przed jej nabywaniem przez osoby fizyczne i prawne krajowe i zagraniczne, które nie gwarantowały właściwego wykorzystania tej ziemi zgodnie z jej przeznaczeniem. Zatem realizowały idę, że nabywcami nieruchomości rolnych powinni być co do zasady wyłącznie rolnicy indywidualni.
W konsekwencji wprowadzonych w 2016 r. zmian została wyłączona możliwość, aby podmiot niespełniający cech „rolnika indywidualnego” nabył w drodze zasiedzenia własność nieruchomości rolnej. Niemniej dotyczyło to nie tylko podmiotów, które objęły nieruchomości w posiadanie dopiero po wejściu w życie zmian, ale również tych, którzy na ten moment już znajdowali się na drodze do zasiedzenia. Przepisy przejściowe przewidywały, że art. 172 § 3 KC nie stosuje się, jeżeli zasiedzenie skończyłoby się przed upływem 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem podmioty niebędące rolnikami zachowywały możliwość zasiedzenia nieruchomości rolnych, jeżeli okres zasiedzenia upływał przed 30.04.2019 r.
Ograniczenie możliwości zasiedzenia wyłącznie do rolników indywidulanych budziło szereg zastrzeżeń z perspektywy konstytucyjnych zasad równości czy też równej ochrony praw majątkowych.
Ustawa z 13.07.2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw, która zasadniczo weszła w życie 5.10.2023 r., uchyliła w całości art. 172 § 3 KC. Oznacza to, że ponownie otwarto możliwość nabycia własności nieruchomości rolnych przez „nie-rolników” w drodze zasiedzenia.
W ustawie zawarto również przepis przejściowy (art. 10), który przewiduje, że do terminu zasiedzenia nieruchomości rolnej posiadanej w dniu wejścia w życie przepisów (tj. 05.10.2023 r.) przez posiadacza innego niż rolnik indywidualny zalicza się czas posiadania nieruchomości przed dniem wejścia w życie ustawy. Umożliwia to wliczenie do okresu potrzebnego do zasiedzenia nieruchomości rolnej czasu posiadania, w którym formalnie wyłączona była możliwość zasiedzenia takiej nieruchomości z uwagi na funkcjonujące do tej pory ograniczenia.
