W sytuacji, gdy spadkodawca wydziedziczył zstępnego i powołał spadkobierców testamentowych do części spadku, powstaje pytanie, jaka jest wówczas sytuacja prawna zstępnych wydziedziczonego?
W orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie zdecydowanie dominuje stanowisko, zgodnie z którym wydziedziczenie zstępnego prowadzi jedynie do pozbawienia go zachowku bez wyłączenia dziedziczenia jego zstępnych na podstawie ustawy. Skutki wydziedziczenia dotyczą zatem wyłącznie osoby wydziedziczonego, a nie jego dzieci. Gdyby doszło do dziedziczenia na mocy ustawy, wydziedziczonego należałoby traktować tak, jak gdyby nie dożył otwarcia spadku, stąd jego zstępni nabywaliby przypadający mu udział spadkowy.
Na odmienność sytuacji prawnej zstępnych wydziedziczonego wskazuje ponadto przepis art. 1011 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku.
Ma to istotne znaczenie z uwagi na wymiar zachowku, ponieważ nie można wykluczyć, że zachowek dla dalszych zstępnych będzie wyższy niż byłby zachowek dla wydziedziczonego. A to z uwagi na fakt, że udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczania zachowku jest większy dla zstępnych małoletnich albo niezdolnych do pracy.