W polskim prawie obowiązuje zasada wspólności majątkowej małżeńskiej, co oznacza, że przez większość czasu trwania małżeństwa, majątek uzyskany przez małżonków, w tym długi, stanowi współwłasność obojga. Dotyczy to również zobowiązań podatkowych, które mogą powstać w wyniku działalności zawodowej, przedsiębiorczej lub innych źródeł dochodów jednego z małżonków.
Długi publicznoprawne mogą wynikać z różnych źródeł, w tym:
- Podatki dochodowe – np. niezapłacony podatek dochodowy od osób fizycznych.
- Podatek VAT – w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez jednego z małżonków.
- Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne – jeśli były one niewłaściwie naliczone lub niezapłacone.
Stosownie do art. 26 ordynacji podatkowej podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka (art. 29 par. 1 ordynacji podatkowej). Zatem w czasie trwania małżeństwa, jeśli małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej, oboje odpowiadają za długi, w tym długi podatkowe, nawet jeśli tylko jeden z nich był bezpośrednio odpowiedzialny za ich powstanie.
Odpowiedzialność za zaległości podatkowe małżonka może być ograniczona, wyłączona, zniesiona lub może ustać. Jednak należy pamiętać, że w myśl art. 29 par. 2 ordynacji podatkowej, ww. skutki prawne nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
- zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej;
- zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu;
- ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka;
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
Byli małżonkowie muszą zatem pamiętać, że rozwód nie znosi całkowicie odpowiedzialności za zaległości podatkowe byłego małżonka. Jak wynika z art. 110 par. 1 ordynacji podatkowej, rozwiedziony małżonek odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.
Małżonek nie może zostać jednak obciążony obowiązkiem zapłaty zaległości podatkowych, które powinny być uregulowane przez drugiego małżonka przed wstąpieniem w związek małżeński, ani zaległości podatkowych, które powstały po rozwodzie. Jeżeli natomiast małżonkowie jeszcze przed zawarciem małżeństwa zawarli intercyzę, odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka w ogóle nie powinna powstać.
