Dziedziczenie nieruchomości – Co warto wiedzieć?

Skontaktuj się z nami i skorzystaj z wiedzy i doświadczenia naszych radców prawnych.

1. Czym jest dziedziczenie nieruchomości?

Dziedziczenie nieruchomości to proces, który wiąże się z przeniesieniem prawa własności do
nieruchomości po śmierci jej właściciela na osoby wskazane w testamencie lub zgodnie z
przepisami prawa cywilnego. W polskim systemie prawnym dziedziczenie nieruchomości
niezależnie od tego, czy chodzi o dom, mieszkanie, działkę budowlaną, czy inne
nieruchomości, regulowane jest przede wszystkim przez Kodeks Cywilny.
Warto zauważyć, że dziedziczenie może wiązać się z różnymi formalnościami i obciążeniami,
w tym z koniecznością zapłaty podatków od spadku.

 2. Sposoby dziedziczenia nieruchomości

Dziedziczenie nieruchomości może odbywać się na dwa główne sposoby:

a) Dziedziczenie ustawowe

Jeżeli zmarły nie sporządził testamentu, dziedziczenie odbywa się zgodnie z przepisami prawa cywilnego. Spadkobiercy są określani w pierwszej kolejności przez tzw. kolejność dziedziczenia, która uwzględnia najbliższych krewnych. W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci zmarłego, a w razie ich braku – małżonek oraz rodzice. Z kolei jeśli nie ma żadnych spadkobierców w rodzinie, majątek może przejść na gminę lub Skarb Państwa.

b) Dziedziczenie testamentowe

Zmarły może spisać testament, w którym określi, kto i w jakiej części odziedziczy jego majątek, w tym nieruchomości. W przypadku, gdy testament zawiera szczegółowe zapisy dotyczące rozdziału majątku, to on staje się podstawą dziedziczenia, ale nadal trzeba przejść przez formalności sądowe związane z uznaniem ważności testamentu.

3. Jakie formalności należy wykonać przy dziedziczeniu nieruchomości?

Przebieg dziedziczenia nieruchomości wymaga kilku istotnych kroków, które muszą zostać wykonane zgodnie z procedurą przewidzianą przez prawo cywilne. Oto kluczowe etapy:

a) Stwierdzenie nabycia spadku

Pierwszym krokiem w procesie dziedziczenia nieruchomości jest uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku. W praktyce oznacza to konieczność złożenia wniosku do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Wniosek ten jest składany przez osoby, które uważają się za spadkobierców. Sąd orzeka, kto i w jakiej części nabył majątek po zmarłym.

b) Postępowanie notarialne

Alternatywnie, jeżeli wszyscy spadkobiercy są zgodni co do podziału majątku, możliwe jest przeprowadzenie postępowania notarialnego, co jest szybsze i mniej kosztowne niż postępowanie sądowe. Wówczas notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który stanowi dowód na to, kto jest spadkobiercą.

c) Wpis do księgi wieczystej

Po uzyskaniu postanowienia sądowego lub aktu notarialnego spadkobiercy powinni udać się do sądu wieczystoksięgowego, aby dokonać wpisu zmian w księdze wieczystej. Jest to niezbędny krok, aby formalnie przenieść prawo własności nieruchomości na nowych właścicieli.

d) Opłata skarbowa

Spadkobiercy są zobowiązani do zapłaty podatku od spadków i darowizn, jeżeli wartość odziedziczonego majątku przekracza określony próg. Wysokość podatku zależy od wartości nieruchomości oraz stopnia pokrewieństwa między spadkobiercami a zmarłym. Warto pamiętać, że istnieje możliwość skorzystania z tzw. ulgi podatkowej, która obniża wysokość opłaty skarbowej w przypadku bliskich członków rodziny, np. dzieci czy małżonka.

4. Obciążenia i długi spadkowe

Przy dziedziczeniu nieruchomości należy również pamiętać, że spadkobiercy mogą przejąć nie tylko prawa do majątku, ale również ewentualne długi zmarłego. Jeśli zmarły pozostawił długi, spadkobiercy mogą wybrać, czy przyjmują spadek w całości, czy też go odrzucają. Istnieje także możliwość przyjęcia spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że odpowiedzialność za długi będzie ograniczona do wartości odziedziczonego majątku.

5. Przekazanie nieruchomości w drodze działu spadku

Jeśli w spadku oprócz nieruchomości są inne składniki majątku (np. ruchomości, pieniądze, akcje, udziały w firmach), spadkobiercy mogą podjąć decyzję o podziale tego majątku. Dział spadku odbywa się na podstawie porozumienia pomiędzy spadkobiercami lub w drodze postępowania sądowego, jeśli brak jest zgody co do sposobu podziału. Jeśli nieruchomość jest jednym z przedmiotów spadku, jej podział może wymagać sprzedaży i podziału uzyskanych środków, szczególnie w sytuacji, gdy spadkobiercy nie są w stanie jej użytkować razem.

6. Jak uniknąć problemów przy dziedziczeniu nieruchomości?

Aby uniknąć komplikacji związanych z dziedziczeniem nieruchomości, warto:

  • Sporządzić testament, aby jasno określić wolę dotyczącą podziału majątku,
  • Uregulować sprawy prawne dotyczące nieruchomości jeszcze za życia (np. poprzez darowiznę lub zapis),
  • Zasięgnąć porady prawnej, zwłaszcza jeśli sprawy związane z nieruchomościami są bardziej skomplikowane (np. spadek obejmuje nieruchomości obciążone hipoteką).

Jeśli potrzebują Państwo porady prawnej w zakresie dziedziczenia nieruchomości lub pomocy w postępowaniu spadkowym, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią. Z przyjemnością pomożemy Państwu w każdej kwestii związanej z dziedziczeniem.